शास्त्रम्

किं नाम शास्त्रं कि तस्य लक्षणमिति स्यादाशङ्का। तल्लक्षणमेवमुक्तम् -

प्रवृत्तिर्वा निवृत्तिर्वा नित्येन कृतकेन वा।                                                                   

पुंसां येनोपदिश्येत तच्छास्त्रमभिधीयते॥

यत् पुंसां नित्येन अनित्येन वा प्रवृत्तिं निवृत्तिं वा अवबोधयति तत् शास्त्रम्। कारिकान्तरम् -

शासनात् शंसनात् शास्त्रं शास्त्रमित्यभिधीयते।                                                       

शासनं द्विविधं प्रोक्तं शास्त्रलक्षणवादिभि:॥

शास्त्रपदस्य अर्थद्वयं शासनं शंसनं चेति। शासनं द्विविधं प्रवृत्ति: निवृत्तिर्वा। शासनार्थे शास्त्रं क्रियाप्रेरकमत: पुरुषतन्त्रम्। शंसनार्थे शास्त्रं ज्ञानपरमत: वस्तुतन्त्रम्।