अनुबन्धचतुष्टयम्

विषयश्चाधिकारी च सम्बन्धश्च प्रयोजनम्।                                                      
अनुबन्धं विना ग्रन्थे मङ्गलं नैव शस्यते॥१३८॥

विषयः अधिकारी सम्बन्धः प्रयोजनम् इति अनुबन्धचतुष्टयम्। सर्वेषां ग्रन्थानामादौ अनुबन्धानां निरूपणं क्रियते।

शास्त्रम्

किं नाम शास्त्रं कि तस्य लक्षणमिति स्यादाशङ्का। तल्लक्षणमेवमुक्तम् -

प्रवृत्तिर्वा निवृत्तिर्वा नित्येन कृतकेन वा।                                                                   

पुंसां येनोपदिश्येत तच्छास्त्रमभिधीयते॥

यत् पुंसां नित्येन अनित्येन वा प्रवृत्तिं निवृत्तिं वा अवबोधयति तत् शास्त्रम्। कारिकान्तरम् -

शासनात् शंसनात् शास्त्रं शास्त्रमित्यभिधीयते।                                                       

शासनं द्विविधं प्रोक्तं शास्त्रलक्षणवादिभि:॥

शास्त्रपदस्य अर्थद्वयं शासनं शंसनं चेति। शासनं द्विविधं प्रवृत्ति: निवृत्तिर्वा। शासनार्थे शास्त्रं क्रियाप्रेरकमत: पुरुषतन्त्रम्। शंसनार्थे शास्त्रं ज्ञानपरमत: वस्तुतन्त्रम्।

दर्शनानि

कणादस्याक्षपादस्य व्यासस्य कपिलस्य च।                                                                       

 पतञ्जले: जैमिनेश्च दर्शनानि षडेव हि॥१३३॥

शैवं च वैष्णवं शाक्तं सौरं वैनायकं तथा।                                                               

स्कान्दं च भक्तिमार्गस्य दर्शनानि षडेव हि॥१३४॥

कणादस्य वैशेषिकदर्शनम् ।(अक्षपाद: - गौतम:) गौतमस्य न्यायदर्शनम्। व्यासस्य उत्तरमीमांसादर्शनम् (वेदान्तदर्शनम्)। कपिलस्य सांख्यदर्शनंम्। पतञ्जले: योगदर्शनम्। जैमिने: पूर्वमीमांसादर्शनम्  इति षट् आस्तिकदर्शनानि। शैवं वैष्णवं शाक्तं सौरं वैनायकं स्कान्दम् इति षट् भक्तिमार्गस्य दर्शनानि। श्लोके चार्वाकबौद्धजैनाख्यानि नास्तिकदर्शनानि नोक्तानि।